harp oyunu

Ordulara komuta etmek, kendini bir masabaşı generali olarak gören herkesin bir numaralı hayalidir, kanaatimce. Her koltuk generalinin bu değişmez hayalini gerçekleştirebileceği yegane hobi ise harp oyunlarıdır.Dünyadaki diğer koltuk generallerinin en sevdikleri hobileri olan, ancak ülkemizde pek yaygın olmayan sivil harp oyunculuğundan bahsetmek istiyorum. Sivil harp oyunculuğu ve harp oyunları ile ilgili bilgi vermeden önce, kısaca harp oyunlarının tarihine değinmek isterim.Harp Oyunlarının Kısa TarihiHarp oyunu, bir askeri operasyonun, değişik yollarla simule edilmesidir. Amacı ise doğrudan savaşa gitmeden savaş tecrübesi kazanmak, olası bir savaş durumunun ordu üzerindeki etkilerini gözlemlemek, yeni stratejiler denemek ve olası harekatlara hazırlanmaktır.İlk modern harp oyunları Prusyalı siviller ve subaylar tarafından 1811 yılında Kriegspiel adı altında hazırlandı. Ordu içerisinde imparatorun da desteğiyle büyük kabul gördü. 1828 yılında, genç bir subay olan Helmuth von Moltke, Kriegspieler Verein adı altında bir harp oyunları derneği kurdu. İleride Alman Genelkurmay Başkanı olacak bu subay Alman Ordusu'nun eğitiminde harp oyunlarının yerinin çok önemli olduğunu düşünüyordu. Netekim 1870-71 Fransa-Prusya Savaşı sonucunda Prusyalıların kazandığı zafer tüm dünyanın dikkatini çekmişti. Prusyalılar da kendi icatları olan harp oynununu diğer milletlere tanıtmaktan çekinmemişlerdi ve harp oyunları diğer ordulara da yayılmıştı.2. Dünya Savaşı sonuna kadar oynanılan harp oyunları tarihi veya hayali savaşları etüd etmek için bir araç olarak kullanılmıştır. 2. Dünya Savaşı'nın ardından ise harp oyunların ana amacı, yeni teknolojileri ve silah sistemlerini denemek olmuştur. Bugün günümüzde de dünya orduları düzenli şekilde harp oyunları icra etmektedirler. Teknolojiler değişse de, bu oyunların temelinde yatan ana fikir Prusyalıların geliştirdiği "Kriegspiel" ile aynıdır.Ülkemizde ilk harp oyunları 22 Şubat 1924'de Atatürk'ün de katılımıyla İzmir'de gerçekleşmiştir. Yine genelkurmay başkanlığımız düzenli olarak milli veya diğer ülkelerle müşterek harp oyunları oynamaktadırlar. 1998 yılında Harp Akademileri Komutanlığı bünyesinde kurulan Atatürk Harp Oyunu ve Kültür Merkezi ordumuzun harp oyunları talebini karşılamakta ve yeni muharebe modelleri geliştirmek için çalışmaktadır.Sivil Harp OyunculuğuŞimdi gelelim bizi ilgilendiren konuya, yani sivil harp oyunculuğuna(civillian wargaming).Efendim, hepimiz satranç oynamışızdır ve fırsat buldukça da oynarız. Satranç aslında, siviller tarafından oynandığı bilinen en eski harp oyunudur. (İleride Yüzbaşı Cihangir Akşit'in bu konuda yazdığı mükemmel bir makaleyi yayınlayacağım.)Yine Çinliler tarafından bulunan ve satranç kadar eski sayılan Wei-Hei(Kuşatma, şimdiki ismiyle GO), sivillerin yoğun olarak oynadığı bir harp oyunudur.Ama modern harp simulasyonların sivillerin beğenisine sunulması, sivil harp oyunculuğunun doğuşu olmuştur. 19. Yüzyıl'da Oxford, İngiltere'de ilk sivil harp oyunu klübü kurulmuştu. Minyatür modellerle kendi geliştirdikleri kuralları temel alan bir harp oyunu oynuyorlardı. 1950'li yıllara kadar birçok harp oyunu üretildi ve sivillerin beğenisine sunuldu. Ama asker ve gemi modellerine sahip olmak zorunluluğu olmasıyla hem pahalıydı hem de pratik değildi. 1953 yılında Charles S. Roberts isimli Amerikalı bir genç, iki hayali ülkenin savaşını anlatan Tactics isimli ilk sivil harp oyununu piyasaya sürmüştür. Bu oyun sivillerin beğenisine sunulan ilk modern harp oyunudur. Roberts insanların oyuna rağbet ettiğini ve birçok insanın modern harp oyunlarına ilgili olduğunu görmüş ve 1958 yılında Avalon Hill isimli firmayı kurmuştur. Avalon Hill 1961'e kadar sadece 6 oyun piyasaya sürmüştü. Ama inanılmaz derecede büyüdü. 1962 yılında firma senede 200.000 oyun satıyordu. Sonradan kendi harp oyunu dergileri olan General'i yayınlamaya başladılar. Firma 1998'de Hasbro tarafından satın alındı. Ama geriye Avalon Hill'e ait Panzerblitz, Third Reich, Stalingrad, Blitzkrieg gibi birçok efsane oyun kaldı.Amerika'da yaygınlaşan modern harp oyunculuğu hobisi, bu yıllarda Avrupa'ya da sıçradı ve oradan tüm dünyaya yayıldı. Bugün dünyada büyük bir hobi halini almış ve kendi sektörünü oluşturmuş bulunan harp oyunculuğu, gün geçtikçe daha da ilgi toplamakta. Her sene dünyanın dört bir yanında düzenlenen harp oyunu fuarları ve turnuvalar bunun en büyük örneği.Şu anda dünyada oynanan 3 türlü harp oyunu vardır:Minyatür Harp Oyunları(Miniature Wargaming): Küçük plastik ve metal askerlerden ve savaş aletleri modelleriyle oynanan harp oyunudur. Oyuncuların kendi askerlerine ve savaş alanlarına sahip olmasını gerektirdiği için oldukça emek ve masraf istemektedir. Ülkemizde de tarihi anlamda olmasa da fantazi türü minyatür harp oyunlarının oynandığı bilinmektedir.Masaüstü Oyunları(Boardgames): Özellikle Amerika ve İngiltere'de yaygın bir hobi olarak kabul edilmektedir. Bu hobi üzerine dünya çapında fuarlar düzenlenir, turnuvalar yapılır.Masaüstü oyunlarını muhteviyatı; harita, parçalar, zar, kartlar, kural kitabı ve senaryolardan ibarettir.Haritalar çoğunlukla altıgenlere bölünmüştür. Ayrıca ülkemizde de piyasaya sunulan Risk veya Axis and Allies gibi oyunlarda da bölgelere bölünmüş haritalar görülebilir.Haritalarda çoğunlukla yerşekilleri uygun bir detaylılıkta resmedilir.Parçalar, oyunda kontrol ettiğimiz askeri birlikleri temsil etmektedirler. Çoğunlukla sert kartondan veya plastikten yapılmışlardır. Üzerlerinde birlik hakkında bilgi veren işaretler bulunur.Zar, oyundaki şans unsurunu belirlemekte kullanılır. Savaştaki olasılıkları göz önüne alınca zarın harp oyunlarındaki önemi daha iyi anlaşılır. Bu yüzden şans unsuru olmayan satranç veya GO gibi harp oyunları daha determinist bir savaş anlayışını temsil ederler.Kartlar bazı oyunlarda yer alır ve oyuna etki eden bazı faktörleri belirler.Kural kitabı oyunun kuralları hakkında oyunculara rol gösterir. Özellikle bazı karmaşık oyunlar sırasında, devamlı kitaba bakma ihtiyacı hissedilir.Senaryolar aynı oyun setiyle farklı savaş senaryolarının oynanmasını mümkün kılan eklemelerdir. Genelde çoğu oyun tek bir operasyon veya savaş üzerine kurulu olsa da, bazı oyunlar senaryo eklemeleriyle farklı askeri durumları da canlandırabilirler.Masaüstü harp oyunları ülkemizde pek yaygın olmamakla birlikte Risk isimli oyun ülkemizde yaygın şekilde oynanmaktadır.Bilgisayar Oyunları (Computer Wargaming):Avalon Hill'in 1980li yıllarda kendi masaüstü oyunlarını dijital ortama aktarmasıyla başlamış ve sonradan SSI(Strategic Simulations Inc.) tarafından devam ettirilmiştir. Talonsoft, HPS Simulations, Matrix Games gibi firmaların çıkardığı kaliteli simulasyonlar, tüm dünyada büyük beğeni ile karşılanmaktadır. Dünyadaki en yaygın harp oyunculuğu şeklidir. Özellikle internet teknolojisinin gelişmesiyle ortaya çıkan PBEM(Play by E-Mail) sistemi ile oyuncular internet üzerinden birbirlerinin e-posta adreslerine hamle gönderip almaktadırlar. İnternet üzerindeki uluslararası forumlarda devamlı surette yeni senaryolar geliştirilmekte, strateji ve taktikler tartışılmaktadır. Ayrıca oyuncular kendi oyunları sırasında tuttukları muharebe notları olan AAR(After Action Report- Muharebe Raporu) buralarda diğer oyuncuların beğenisine sunmaktadırlar.Ancak bu oyunlar genelde RTS(Real time strategy) türü hızlı ve grafik yönünden göze hoş gelen savaş oyunlarının müptelaları tarafından pek beğenilmezler. Zira harp simulasyonlarında grafik namına pek birşey yoktur. Sadece bir harita, harita üzerinde hareket ettirdiğiniz birlikleriniz ve ekranın kenarında bir kontrol paneli. Bu yüzden ülkemizde de pek yaygın değildir. Ama bu tür oyunlar konusunda ülkemizde cidden uzmanlaşmış kimseler mevcut.(Buradan benim de bu hobiyi sevmeme vesile olmuş Özgür Abi'ye ve Sayıl Abi'ye saygılarımı yollarım.)Bu tarz harp oyunları ülkemizde pek tutulmasa da, SSI firmasının Panzer General serisini ülkemizde neredeyse ülkemizdeki tüm oyuncular severek oynamıştır. 2 sene önce Paradox tarafından piyasaya sürülen Hearts of Iron 2 isimli oyun da ülkemizde oldukça rağbet görmekte.Harp oyunları simule ettikleri senaryolara göre 4 ayrı kategoriye ayrılır:1)Büyük Strateji(Grand Strategy): Bir veya birden çok savaşa veya daha uzun bir döneme odaklanılır. Birlikleri ayrı ayrı kontrol etmek yerine, cepheler üzerine yoğunlaşılır. Politik, ekonomik ve askeri olayların kontrolünün simulasyonudur.2)Strateji: Genelde tümen, kolordu, ordu büyüklüğünde birliklere komuta edilen harp oyunlarıdır. Üretim ve diplomasi ön plandadır. Bir savaş veya uzun süren bir muharebe simule edilir. Kara, hava ve deniz kuvvetlerine hep birlikte komuta edilebilir.3)Operasyonel: Birlikler tabur ile tümen arasında değişir. Hava ve lojistik gibi etmenler oldukça ön plandadır. Genelde, kuvvet sınıflarından(kara, hava ve deniz) sadece birine odaklıdır. Genelde bir muharebe veya operasyonu simule eder.4)Taktik: Birlikler manga, takım ve bölük arasında değişir. Her zaman tek bir kuvvet sınıfına odaklıdır. Bir çatışmayı veya muharebeyi simule eder.Bu tarz oyunlardan tavsiye edebileceklerim(Kara savaşları üzerine):Büyük Strateji tarzı oyunlardan; Hearts of Iron 2 ve Diplomacy.Strateji tarzı oyunlardan; Third Reich, Axis and Allies, Gary Grigsby's World at War, Panzer General.Operasyonel oyunlardan; The Operational Art of War3, Panzer Campaigns.Taktik oyunlardan; Squad Battles, Steel Panthers, TacOpsRTS türünden de; Close Combat serisi, Combat Mission serisi, Sid Meier's Gettysburg ve Antietam gibi oyunları tavsiye etmeden geçemeyeceğim.İleride bu oyunlardan, özellikle de kendi oynadıklarımdan detaylıca bahsedeceğim.Önde gelen bir kaç harp oyunu üreticisinin internet siteleri:http://www.hpssims.com/http://www.matrixgames.com/http://www.battlefront.com/index.htmhttp://www.shrapnelgames.com/Harp oyunları hakkında herşeyi bulabileceğiniz bir site:http://www.wargamer.com/Default.asp alıntıdır.